در بسیاری از کارهای عمرانی و ساختمانی نیازی به خاک برداری و جابه جا کردن خاک از محل اصلی آن وجود داشته یا دارد.
- در راهسازی، به ویژه در مناطق کوهستانی و ناهموار، عملیات خاک برداری امری متداول و شناخته شده است.
- در آبیاری، زهکشی و مسائل انتقال آب نیز معمولا با خاکبرداری سر و کار داریم.
- حفر کانال برای عبور لوله های آب، فاضلاب، گاز و کابلهای برق و تلفن و ... نیز مستلزم خاکبرداری است.
- پی کنی برای احداث شالوده های مختلف نیز نوعی خاکبرداری است، که هر چه از گذشته معمول بوده، در زمان حاضر از گستردگی و عمق بیشتری برخوردار شده است؛ زیرا از یک سو، با افزایش ارتفاع و ورن ساختمانها عملیات پی سازی مفصل تر است و از سوی دیگر، بسیاری از ساختمانهای شهری به دلایل مخلتف در صورت امکان، با زیر زمین طراحی می شوند؛ هر دو این موارد باعث افزایش عمق و وسعت خاکبرداری در زیر ساختمانها می شوند.
مسائل و مشکلات ناشی از خاک برداری ها
- خاک برداری در پای شیبها (بریدن پای شیب) که ممکن است به لغزش و رانش خاک بینجامد.این کار بیشتر برای راه سازی یا ایجاد ساختمانها در دامنه تپه ها و بلندیها انجام می شود.
- خاک برداری برای احداث ساختمانهای نسبتا بزرگ که معمولا دارای یک، دو یا سه طبقه زیر زمین هستند. این عمل به شیوه های گوناگون ممکن است باعث ریزش جداره ی خاک برداری یا خراب شدن سازه های مجاور شود.
- ریزش دیواره های ترانشه ها، کانال ها و مانند آنها بر اثر خاکبرداری
- ریزش دیواره چاه به داخل آن در هنگام یا پس از حفاری
- ریزش دیواره چاه به درون محوطه خاکبرداری شده
- ریزش داخل تونل ها، قناتها
خاکبرداری در پای شیبها
[caption id="attachment_3170" align="aligncenter" width="400"]
خاک برداری - خاکبرداری - گودبرداری - گود برداری[/caption]
در بالای شیب یکی از مولفه های وزن عامل رانش می باشد. اما در پای شیب وزن عاملی مقاوم در برابر رانش می باشد.
1) در هنگام عملیات راهسازی در مناطق نا هموار کوهستانی اغلب مسیر راه از دامنه شیبها عبور می کند. برای ایجاد بستر راه لازم می شود مقداری از شیب بریده شود تا سطح هموار و مسطح فراهم شود.
2) در پروژه های ساختمانی نیز گاهی محل ساختمان در پایین شیب قرار دارد. به ویژه، با گسترش شهر ها به ارتفاعات بیش از پیش این مشکل مطرح می شود.
شیبهایی که پای آنها بریده شده در زمستان و فصول بارندگی که مقاومت برشی خاک کاهش پیدا می کند در خطر لغزش و ریزش قرار می گیرند که پدیده ای بسیار متداول است.
ریزش دیواره های ترانشه ها و کانال ها و مانند آن
- اگر ایجاد ترانشه برای گذراندن راه باشد، شیب دیواره ها باید طوری باشد که خطر ریزش و رانش نداشته باشد. متاسفانه، در بسیاری موارد به خصوص ترانشه های کم عرض، این موضوع چندان رعایت نمی شود. در حفاری کانال ها برای قرار دادن لوله های آب، فاضلاب، گاز یا کابلهای برق، تلفن و ... نیز معمولا دیواره کانال را حفاظت نمی کنند.
- اگر عمق کانال کم باشد، تا حدودی خطر کاهش می یابد، اما دیده می شود که حتی در کانال های با عمق نسبتا زیاد، که در صورت ریزش، از بین رفتن افراد در حال کار در کانال قطعی است، دیواره ها بدون حفاظت رها شده اند.
- با توجه به این که خاکهای سست چه رسی و چه شن و ماسه ای می تواند به داخل کانال ریزش کند، حفاظت دیواره ها اهمیت بسیار دارد.
ریزش دیواره های ترانشه ها و کانال ها
ریزش دیواره چاه به داخل آن
- این موضوع نیز مانند ریزش دیواره های کانال در خاکهای سست می تواند باعث از بین رفتن یا صدمه دیدن مقنی در چاه شود که متاسفانه، بارها روی داده است و لزوم حفاطت در موارد ضروری را نشان می دهد. مانند ریزش دیواره چاه به داخل محوطه خاک برداری شده