یکی از مهمترین مراحل احداث ساختمان، گودبرداری و محافظت از گود می‌باشد. با توجه به آمار هولناک حوادث ساختمانی، این مرحله یکی از پر مخاطره‌ترین و پر خطرترین مراحل احداث ساختمان می‌باشد که علیرغم حساسیت بالا، کمتر مورد توجه سازندگان، مهندسان ناظر و طراح ساختمان می‌باشد.
متأسفانه امروزه در شهرها برای ساختمانهای مسکونی معمولی، عملیات گودبرداری توسط افرادی نا آشنا به مسائل ژئوتکنیکی و صرفاً بر اساس تجربه کاری در هدایت ماشین آلات ساختمانی بدون حضور عوامل ایمنی و حتی ناظر انجام می‌شود که این امر باعث افزایش تلفات جانی و مالی در این مرحله از ساختمان‌سازی شده است. علاوه بر این اغلب نقشه‌های سازه نگهبان موجود در نقشه‌های اجرائی سازه که از طرف طراح سازه ارائه می‌شود، کپی شده از پروژه‌های دیگر بوده و تناسب ابعادی با پروژه مربوطه ندارد. شکل زیر تخریب ساختمان مجاور را بعلت عدم اجرای صحیح سازه نگهبان نشان می دهد.
[caption id="attachment_3044" align="aligncenter" width="400"]
گودبرداری[/caption]
از این رو در این مقاله قصد داریم به ارائه نکات مهمی در خصوص گودبرداری و پایدارسازی گود به روش خرپای فلزی برای مجریان و ناظرین محترم ساختمان بپردازیم.
توصیه‌های ایمنی به منظور پیشگیری از خطرات گودبرداری
۱- نکات مهم قبل از گودبرداری
- شناخت کافی از خاک منطقه جهت تعیین مقاومت خاک
- شناسایی موقعیت تاسیسات زیرزمینی
- قطع آب، گاز و برق با همکاری سازمانهای ذیربط
- آگاه سازی ایستگاه آتش‌نشانی نزدیک جهت جلوگیری از وقفه در سرویس‌رسانی احتمالی
- شناسایی دقیق وضعیت ساختمانهای مجاور و اتخاذ راهکارهایی مناسب جهت ایمن‌سازی آنها
- توجیه ساکنین مجاور گود با موارد ایمنی و هشدارهای مرتبط با زمان تخلیه فوری
۲- نکات مهم در حین گودبرداری
- اگر خاک محل از نوع خاک دستی باشد، می‌بایست خاکبرداری بصورت تدریجی و با مهار کامل دیواره‌های پیرامونی صورت گیرد.
- در صورت عدم محدودیت در فضا، دیواره‌ها با شیب ملایمی برابر شیب مجاز خاک برداشته شود.
- دیواره‌های گود با عمق بیش از ۱/۲ متر خطرناک محسوب شده و باید مهار شود مگر شیب مجاز خاک رعایت شده باشد.
- هنگامی که گود برداری پایین‌تر از پی ساختمان مجاور انجام شود، باید نسبت به پایدارسازی پی مجاور اقدام لازم صورت گیرد.
- مصالح حاصل از گود برداری نباید به فاصله کمتر از ۰/۵ متر از لبه گود دپو شود.
[caption id="attachment_3046" align="aligncenter" width="400"]
گودبرداری[/caption]
۳- نکات مهم بعد از گود برداری
- زمان‌بندی اجرای پروژه بگونه‌ای تنظیم شود که بلافاصله بعد از گودبرداری عملیات پایدارسازی و اجرای فونداسیون انجام شود.
نکته مهم: ناظرین محترم توجه داشته باشند که هیچگاه هنگام گود برداری و اجرای فونداسیون، دستور توقف کار ندهند. زیرا توقف در این مرحله پر ریسک بوده و احتمال وقوع ریزش را بالا میبرد.
- بعد از وقوع بارش، سیل یا زلزله، دیواره‌های گود بازدید شده و در صورت لزوم ادوات حفاظتی تعمیر و مرمت شوند.
- از استقرار ماشین‌آلات سنگین در مجاورت لبه بالای گود خودداری گردد.
- جهت ایمنی عابرین پیاده و جلوگیری از سقوط افراد یا اشیاء، حصارکشی مناسب و نصب علائم خطر و چراغ هشدار دهنده ضروری است.